Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Sierpcu

Depresja u młodzieży

Do niedawna uważano, że depresja dotyczy tylko osób dorosłych. Obecnie psychiatrzy nie mają wątpliwości, że dotyka ona także dzieci i młodzież. Depresja występuje zarówno u chłopców, jak i dziewcząt (u około 5% do 10% młodzieży). Badania wykazały dwukrotnie częstsze występowanie objawów depresyjnych u dziewcząt niż u chłopców. Okazuje się, że dziewczęta gorzej niż chłopcy radzą sobie ze stresem związanym z okresem dojrzewania, silniej przeżywają porażki, większe są oczekiwania społeczne dotyczące samokontroli dziewczynek.

Depresja to pojęcie powszechnie używane, rozumiane często, jako uczucie smutku, beznadziejności, bycie w „dołku psychicznym”. Są takie stany depresyjne, które szybko mijają pod wpływem np. dobrego filmu, smacznego jedzenia czy spotkania ze znajomymi, oraz takie, które mogą doprowadzić do pełnej izolacji, przerwania kariery szkolnej czy zawodowej, a nawet samobójczej śmierci.

Depresja to utrzymujący się przez dłuższy czas stan niskiego poziomu sił witalnych, objawiający się stałym poczuciem przygnębienia i smutku, braku chęci i motywacji do życia, niską samooceną. Depresji towarzyszy pesymizm, poczucie bezsensu życia i trudności w nawiązywaniu dobrych relacji z innymi ludźmi.

Wśród przyczyn depresji wymienia się: podłoże genetyczne, czynniki biochemiczne oraz czynniki środowiskowe. Do tych ostatnich należą np.: utrata kogoś bliskiego (śmierć bliskiej osoby, odejście, wyjazd) rozwód rodziców, zawód miłosny, konflikty z kolegami, przemoc domowa, alkoholizm któregoś z rodziców.

W okresie dorastania (adolescencji), w krótkim czasie (u dziewcząt po 10 – 12 roku życia, a u chłopców 12 – 14 roku życia) mają miejsce intensywne przemiany biologiczne, psychiczne i społeczne. Odpowiadają ona za zmianę wyglądu zewnętrznego, ukształtowanie się orientacji płciowej, poczucia własnej tożsamości. W zachowaniu zaczynają się pojawiać typowe dla tego okresu: bunt, negacja autorytetów oraz poczucie niekompetencji, dążenie do inności i szukanie sensu życia. Wśród zaburzeń psychicznych występujących u młodzieży w tym okresie najczęstszym jest depresja. Młodzi ludzie często uskarżają się, że ogarnia ich uczucie smutku, przygnębienia. Objaw ten może być reakcją na chorobę somatyczną np. grypę lub trudną sytuację życiową.

Jeżeli jednak smutkowi towarzyszą przez minimum 2 tygodnie także inne objawy takie, jak: utrata zainteresowań albo niezdolność do przeżywania przyjemności, zmęczenie i brak energii oraz dodatkowo spadek zaufania do siebie, poczucie małej wartości, winy, obniżona zdolność myślenia lub skupienia się, zaburzenia snu, chudnięcie, myśli o samobójstwie – wtedy traktujemy depresję jako chorobę. W tej postaci depresja upośledza funkcjonowanie społeczne oraz powoduje znaczny dyskomfort psychiczny, może trwać wiele miesięcy i nawracać, gdy jest nieleczona. Należy tu zaznaczyć, że smutek i przygnębienie mogą być niewidoczne na twarzy młodego człowieka, który ukrywa je pod maską napięcia, drażliwości, pobudzenia obserwowanego w kontaktach z innymi. Mimo, iż zna ogólnie przyjęte normy społeczne świadomie je łamie buntując się przeciwko światu dorosłych. Czasami depresja może być ukryta pod maską uporczywych dolegliwości bólowych (bóle głowy, kłucie serca), wymiotów, zawrotów głowy. W przypadku nastolatka istotnym wskaźnikiem depresji jest stosunek do obowiązków szkolnych. Zaniepokojeni rodzice zwracają uwagę na niechęć ich dziecka do uczęszczania do szkoły, wagarowanie, znaczne pogorszenie ocen szkolnych.

Rodzic, który u swojego dziecka obserwuje niepokojące objawy(zwiastuny depresji) powinien, jak najszybciej zasięgnąć porady specjalisty – psychologa pracującego z młodzieżą lub psychiatry. Nastolatek z depresją w głębi duszy czeka na pomoc. Czasami potrzeba dużo czasu, aby młody, zagubiony człowiek otworzył się, przyznał do przeżywanych lęków, braku wiary w swoje możliwości, pesymistycznej wizji własnej przyszłości. W porę udzielona fachowa pomoc zapewni trwałe, pozytywne rezultaty. Depresja nieleczona niesie za sobą niebezpieczeństwo nawrotów lub najgroźniejszego jej następstwa – samobójstwa.

Rodzic, który pragnie zapobiec wystąpieniu u swojego dziecka depresji powinien:

o       poszukiwać sposobności do rozmowy i spędzania z dzieckiem czasu wolnego,

o       w każdej trudnej sytuacji wspierać i próbować postawić się na jego miejscu,

o       nie powinien nadmiernie programować mu dnia i sposobu spędzania czasu wolnego

o       zachęcać do ćwiczeń fizycznych, zdrowego odżywiania się i odpowiedniej ilości snu (ruch fizyczny umożliwia redukowanie napięć, powoduje wydzielanie endorfin, substancji chemicznych odpowiedzialnych za dobre samopoczucie),

o       nauczyć je wyrażać swoje emocje w sposób powszechnie akceptowany,

o       zadbać w okresie zimy o odpowiednie oświetlenie pokoju dziecka,

o       jak najczęściej obdarzać swoje dziecko uśmiechem,

o       mieć świadomość i być wyczulonym na symptomy stresu czy początkowych zmian depresyjnych.

Psycholog Joanna Ziółkowska