Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Sierpcu

Dzieci ryzyka dysleksji

Dzieci ryzyka dysleksji mogą być identyfikowane przez rodziców, logopedów, pedagogów i nauczycieli na podstawie charakterystycznych symptomów. Nie tylko u dzieci w wieku przedszkolnym można odczytać wiele sygnałów, które ten stan zapowiadają. Pojawiają się one już w okresie poniemowlęcym. Aby jednak dostrzec owe symptomy, należy je znać. Jeżeli dziecko w wieku poniemowlęcym i przedszkolnym ma trudności w czynnościach i zabawach, które wiążą się z mową, spostrzeganiem słuchowym i wzrokowym, motoryką, może mieć trudności w nauce czytania i pisania w okresie szkolnym. Dzieckiem ryzyka dysleksji jest każde dziecko pochodzące z nieprawidłowej ciąży i porodu oraz z rodziny, w której występowały przypadki opóźnienia rozwoju mowy, leworęczność i dysleksja rozwojowa. Do najczęściej występujących objawów, które zapowiadają trudności w czytaniu i pisaniu należą objawy opóźnienia rozwoju psychoruchowego. Zaburzenia mowy we wczesnym dzieciństwie przejawiają się wolniejszym tempem rozwoju mowy czynnej (pierwsze wyrazy, proste zdania pojawiają się ze znacznym opóźnieniem, długo utrzymuje się niepoprawna mowa) , dziecko ma wady lub pomimo poprawnej wymowy ma trudności z wypowiadaniem dłuższych, złożonych wyrazów.

A oto kilka przykładów trudności językowych, które wynikają z opóźnionego rozwoju mowy, np. zniekształcanie nazw, trudności w zapamiętywaniu nazw i dłuższych sekwencji słownych lub serii słownych (np. nazwy dni tygodnia, miesięcy), mylenie nazw zbliżonych fonetycznie, nieprawidłowe używanie przyimków, przedrostków, liczne neologizmy i agramatyzmy. Opóźnienie percepcji słuchowej przejawia się trudnościami w zapamiętywaniu piosenek, wierszyków, odtwarzaniu rytmu, zapamiętywaniu dłuższych sekwencji , zrozumieniu dłuższych i złożonych poleceń słownych, dokonywaniu analizy i syntezy słuchowej wyrazów (podział na głoski i sylaby).

Innym symptomem wskazującym na to, że dziecko może być z grupy ryzyka dysleksji jest opóźnienie rozwoju analizatora wzrokowego (percepcja i pamięć wzrokowa). Absolutnie nie jest ona związana z wadą wzroku, którą można skorygować okularami, soczewkami. Nieprawidłowe funkcjonowanie analizatora wzrokowego przejawia się najczęściej trudnościami w dostrzeganiu różnic w obrazkach, niechęci do układania puzzli, trudnościami w wyróżnianiu elementów z całości, a także składaniem ich w całość, np. podczas budowania według wzoru konstrukcji z klocków, układania mozaiki oraz trudnościami w odróżnianiu kształtów podobnych np. figur geometrycznych, liter (m-n; l-ł-t) lub inaczej położonych na płaszczyźnie (p-g-d-b). Zaburzenia motoryki u małego dziecka to kolejna przyczyna narastających w późniejszym wieku trudności w nabywaniu umiejętności pisania. Obniżona motoryka objawia się najczęściej trudnościami w opanowaniu czynności samoobsługowych i czynności grafomotorycznych (dziecko nie lubi rysować lub rysuje ,,nieporadnie”). Dziecko mało sprawne ruchowo, słabo biega, skacze, długo uczy się jeździć na rowerze, hulajnodze, łyżwach, ma trudności z wykonywaniem ćwiczeń równoważnych, takich jak chodzenie po leżącej linie, stanie na jednej nodze. Mała sprawność rąk charakteryzuje się trudnością

z zawiązywaniem sznurowadeł na kokardkę, używaniem widelca, nożyczek. Ważne jest również sprawdzenie u dziecka lateralizacji . Opóźnienie kształtowania się lateralizacji przejawia się często oburęcznością (dziecko do końca okresu przedszkolnego używa na zmianę ręki prawej i lewej, brak dominacji jednej z rąk) . Opóźnienie rozwoju w schemacie ciała i przestrzeni przejawia się trudnościami w odróżnianiu prawej i lewej strony w obrębie ręki , oka , nogi.

Współwystępowanie wielu wymienionych objawów u dziecka pozwala z większą pewnością przypuszczać, że mamy do czynienia z dzieckiem ryzyka dysleksji. Tak więc, wiek przedszkolny jest szczególnie ważnym okresem w jego rozwoju, a celem oddziaływań powinno być udzielanie wszechstronnej pomocy dziecku, aby osiągnęło gotowość do nauki czytania i pisania przed rozpoczęciem nauki w szkole. W sytuacji, gdy rodzice nie znają problemu specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, traktują pewne niedoskonałości w funkcjonowaniu dziecka jako zachowanie typowe dla ucznia rozpoczynającego naukę szkolną, z których się wyrasta, wówczas objawy ryzyka dysleksji są zauważone dopiero w starszych klasach. Natomiast dorośli, właśnie w pierwszych latach nauki dziecka w szkole powinni zwrócić uwagę na powyższe symptomy i odpowiednio interweniować – poddać dziecko badaniom diagnostycznym i zadbać o to, aby uzyskało ono jak najwcześniej pomoc specjalisty. Dziecko ryzyka dysleksji nie musi stać się uczniem z dysleksją. Wszystko zależy od tego jak szybko rozpoznamy jego problemy, potrzeby, możliwości i zareagujemy na nie, czy uda nam się – nim dziecko zacznie doświadczać niepowodzeń w nauce. Rodzice bądźcie czujni i uważnie obserwujcie swoje dziecko, aby w porę skutecznie mu pomóc w zminimalizowaniu nieprawidłowości w rozwoju psychomotorycznym.

Pedagog Agnieszka Strusińska