Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Sierpcu

Gdy moje dziecko jąka się...       – logopeda radzi

           Maluch zacina się, powtarza niektóre sylaby albo  całe wyrazy.

           To może być jedynie normalny etap nauki mówienia, ale też początek

                    jąkania. Podpowiadamy,   jak je odróżnić i co zrobić, by  malec 

                    mówił płynnie.

Większość dzieci uczy się mówić spontanicznie i bez problemów. Słuchając tego, co mówią rodzice i rodzeństwo, maluch poznaje słowa, które w wieku ok. 2 lat zaczyna łączyć w proste, a potem coraz bardziej skomplikowane zdania. Między 2. a 3. rokiem życia zaczyna się trudny okres w rozwoju mowy. Malec wiele rozumie i chce dużo mówić, ale jego aparat mowy nie jest jeszcze w pełni sprawny. W małej główce kłębią się myśli, którymi z nikim nie może się podzielić. Gdy dziecko chce wypowiedzieć coś szybko, zaczyna się zacinać, powtarzać niektóre sylaby, czasem całe słowa. To normalny etap w rozwoju mowy, który u większości dzieci sam mija. Ale u niektórych maluchów zaburzenie nie ustępuje, a wręcz się nasila. Dziecko zacznie się jąkać.
       

Jak stwierdzić, czy brak płynności wypowiadania się jest normalnym etapem w rozwoju, czy początkiem poważniejszych problemów? To zadanie najlepiej powierzyć logopedzie. Z reguły, jeśli mowa malca rozwija się prawidłowo, zacinanie się występuje na początku wypowiedzi i w miejscach łączenia fraz, a pauzom i przeciąganiu samogłosek nie towarzyszy zdenerwowanie. Malec nie uświadamia sobie, że mówi niepłynnie, więc nie ma oporów, by zabrać głos. W przypadku jąkania jest inaczej. Problemy zdarzają się w każdym miejscu wypowiedzi. Dziecko jest rozdrażnione, spięte. Niepokój wywołuje nie tylko mówienie, ale sama świadomość, że trzeba coś powiedzieć. Malec przeciąga głoski, blokuje się i nieregularnie oddycha. Próbując przezwyciężyć trudności, zaciska powieki, marszczy nos, kiwa głową. Zdaje sobie sprawę ze swoich kłopotów i ma coraz większe opory przed zabieraniem głosu. O ile objawy rozwojowych trudności z mówieniem z reguły mijają, nim dziecko skończy 5 lat, to jąkanie rozwija się w najlepsze. Taki czarny scenariusz ma miejsce, jeśli dziecko nie trafi na terapię. Najlepiej ją rozpocząć, zanim pójdzie ono do szkoły, wtedy jest najskuteczniejsza.

Zapobieganie jest zwykle łatwiejsze niż leczenie. Co należy robić?

·     zapewnij dziecku atmosferę miłości akceptacji i ciepła - nie stawiaj zbyt dużych wymagań, nie krytykuj ciągle zachowania dziecka, staraj się nie przenosić swojego stanu emocjonalnego na dziecko, bądź konsekwentny w stosowaniu dyscypliny!

·     zbadaj swój sposób mówienia - czy moja mowa nie jest zbyt szybka, czy mój sposób mówienia nie jest zbyt natarczywy i agresywny, czy nie używam zbyt trudnych słów, czy nie przerywam zbyt często wypowiedzi swojego dziecka, czy uważnie słucham, co mówi do mnie(niekoniecznie trzeba przerywać wykonywaną czynność by słuchać uważnie)?

·     ogranicz oglądanie TV i korzystanie z komputera, a więcej czasu spędzaj razem z dzieckiem!!!

Oto kilka bardzo konkretnych wskazówek mogących się przydać w kontakcie z dzieckiem:

·     pomóż dziecku, by nabrało zaufania do swego mówienia mimo niepłynności,

·     nie mów do dziecka „nie jąkaj się”, gdyż gdyby mogło nie robiłoby tego,

·     nie mów za dziecko i nie odpowiadaj za nie na pytania,

·     nie polecaj dziecku aby powtórzyło, mówiło wolniej lub też wzięło większy oddech; to powiększa zaburzenia i wkracza w spontaniczność mówienia, kierując uwagę na to jak się mówi, zamiast co się mówi.; lepiej dostarczyć dziecku poprawnych wzorów w formie komentarza np. Jacek zabrał ci zeszyt i... ,

·     jeśli dziecko się spieszy, jest nadmiernie podniecone powiedz mu: „uspokój się, mamy przecież dużo czasu”; to zupełnie coś innego niż „mów wolniej”, ponieważ nie zwracamy wówczas uwagi na to jak mówi, ale na jego ogólne zachowanie.

·     zachęcaj dziecko do zajęć manualnych malowania, rysowania, lepienia, a także do wspólnego śpiewania.

·     młodszym dzieciom czytaj powoli i spokojnie - to także poprawia ich mówienie; dziecko można włączyć w tok czytania, naśladuje ono wtedy głosy zwierząt czy maszyn, dopowiada znane słowa,

·     jeżeli jąkanie pojawiło się wraz z pójściem dziecka do szkoły lub przedszkola to pozostaw je przez jakiś czas w domu,

·     skoncentruj się  na znalezieniu pozytywnych cech dziecka, czynności, które wykonuje dobrze, by miało świadomość swoich mocnych stron, a z pewnością pomoże mu to wrócić do równowagi psychicznej.

·     dziecko z umiarem powinno korzystać z zabaw i gier, w których występuje element współzawodnictwa,

·     zapewnij dziecku usystematyzowany i higieniczny tryb życia, zadbaj o ustalenie czasu posiłków i zabaw; dziecko powinno spać około 10 godzin w ciągu doby,

     Wiedzieć jak właściwie postępować to jedno, chcieć właściwie postępować to drugie, zmienić swoje dotychczasowe przyzwyczajenia to trzecie – wymagające największego wysiłku, systematyczne działanie, będące dla nas próbą wytrwałości i cierpliwości. Najlepiej jednak, w przypadku, kiedy zauważymy u dziecka objawy niepłynności mówienia, udać się do logopedy, który postawi diagnozę i zaleci odpowiednie postępowanie. Potem do tych wskazówek należy się już tylko zastosować.

                                                                 logopeda    Irena Sigiel