Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Sierpcu

Czym jest integracja sensoryczna (SI)

Czy zaburzenia rozwoju procesów integracji sensorycznej mogą zakłócać rozwój psychoruchowy dziecka

Wszystkie informacje odbierane z otoczenia docierają do nas poprzez zmysły. Zwykle nie jesteśmy świadomi zachodzących procesów, gdyż odbywają się one w obrębie ośrodkowego układu nerwowego na poziomie podświadomości.

Integracja sensoryczna to zdolność do odczuwania, rozumienia i organizowania informacji dostarczanych z otoczenia przez zmysły zewnętrzne (wzrok, słuch, węch, smak, dotyk) oraz płynących z własnego ciała poprzez zmysły wewnętrzne (równowagi i czucia głębokiego czyli propriocepcji). Prawidłowo rozwijająca się integracja sensoryczna pozwala segregować, porządkować i składać razem pojedyncze bodźce w pełne funkcje mózgu. Gdy funkcje te są zrównoważone motoryka ciała łatwo dostosowuje się do otoczenia.

Świadomi działania zmysłu smaku, węchu, wzroku oraz słuchu, często nie zdajemy sobie sprawy, że nasz układ nerwowy również odbiera i rejestruje informacje płynące z ruchu, siły grawitacji oraz pozycji ciała.

Tak więc uczymy się przez zmysły. Wszystkie informacje sensoryczne docierające różnymi kanałami zmysłowymi są niezwykle ważne dla budowania wiedzy o sobie (swoim ciele, położeniu poszczególnych części ciała) i wiedzy o świecie. W prawidłowym rozwoju dziecka ogromną rolę odgrywa ruch i bezpośrednie doświadczenie zmysłowe.

Aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób mózg przetwarza otrzymywane informacje, często dzieli się tę sferę na kilka funkcji: rejestrowanie, modulację i odpowiedź czyli reakcję na bodziec. Oto kilka przykładów zachowań, które mogą się pojawić u dziecka doświadczającego problemów z przetwarzaniem wrażeń sensorycznych. Problemy te można już zaobserwować u niemowląt.

1/ Trudności z rejestrowaniem: dziecko może zbyt słabo reagować na ruch, dotyk -(podwrażliwość),

z opóźnieniem odpowiadać na docierające do niego bodźce. Z drugiej strony może także

reagować na czynniki zewnętrzne w sposób zbyt gwałtowny.

2/ Trudności z modulacją: dziecko może źle znosić zmiany w codziennych czynnościach, łatwo się

rozpraszać, być nadmiernie aktywne, lub wycofane, zamknięte we własnym świecie.

3/ Trudności z odpowiedzią lub ,,integracją”: dziecko może mieć problemy z motoryką, reagować

w sposób niezdarny, mieć słabą świadomość własnego ciała i kłopoty z obustronną koordynacją.

Najczęstsze objawy wskazujące na potencjalne zaburzenia przetwarzania bodźców zmysłowych:

• nadwrażliwość lub zbyt mała wrażliwość na dotyk, ruch, bodźce wzrokowe i słuchowe,

• zbyt wysoki lub zbyt niski poziom aktywności,

• problemy z koordynacją wzrokową i wzrokowo-ruchową,

• opóźnienia w rozwoju mowy i zdolności językowych,

• opóźnienia w rozwoju zdolności ruchowych,

• problemy z koncentracją uwagi i w nauce,

• niska samoocena,

• kłopoty z dobrą organizacją i z zachowaniem.

Terapia integracji sensorycznej (SI) określana jest mianem ,,naukowej zabawy”. Podczas zajęć, które odbywają się w sali wyposażonej w specjalistyczny sprzęt, dostarczane są dziecku takie bodźce, których najbardziej potrzebuje jego system nerwowy. Terapeuta SI stymuluje zmysły dziecka i usprawnia takie obszary, jak: motoryka duża i mała, koordynacja wzrokowo-słuchowo-ruchowa, koncentracja uwagi, regulacja napięcia mięśniowego, reakcje równoważne itp. Przez atrakcyjne ćwiczenia, interesujące dla dziecka dokonuje się integracja bodźców zmysłowych oraz doświadczeń płynących do ośrodkowego układu nerwowego, co pozwala na lepszą organizację działań. Terapia metodą SI nie jest uczeniem konkretnych umiejętności np. takich jak: jazda na rowerze, pisanie, czytanie, czy poprawne mówienie, ale usprawnianiem pracy systemów sensorycznych i procesów układu nerwowego, które są bazą do rozwoju tych umiejętności. Terapia integracji sensorycznej jest metodą wspomagającą wszechstronny rozwój dziecka.

W jaki sposób rodzice mogą wspomagać sensomotoryczny rozwój swojego dziecka

Dobrze zaplanowane i systematycznie wykonywane codzienne czynności oraz właściwa zabawa stanowią solidny fundament do prawidłowego rozwoju. W przypadku małych dzieci warto zastosować się do poniższych zasad:

• nie ograniczaj kontaktu dotykowego z dzieckiem (przytulaj, ściskaj, masuj, głaszcz)

• nie ograniczaj kontaktu kinestetycznego z dzieckiem (noś na rękach, kołysz, bujaj, kręć się z nim)

• podawaj maluchowi zabawki o różnej fakturze i pomóż mu je poznawać

• pozwól dziecku muzykować na naturalnych instrumentach (garnki, pudełka, talerze, łyżki)

• baw się z dzieckiem w rozpoznawanie np. głosów zwierząt, dźwięków z otoczenia

• pokaż jak brzmi świat (uderzaj łyżeczką w szklankę, przelewaj wodę, włącz suszarkę, itp.)

• stwórz dziecku bogate sensoryczne środowisko (węch, smak, wzrok, dotyk, słuch, przedsionek-ośrodek równowagi, czucie głębokie)

• sięgnij do starych sprawdzonych zabaw (zabawy paluszkowe, masa solna, drewniane klocki)

• pozwól dziecku czasem brudzić się, w ten sposób poznaje ono świat – pamiętaj, że zgodnie z obiegowym powiedzeniem dzieci dzielą się na szczęśliwe i czyste

W przypadku przedszkolaków i starszych dzieci należy pamiętać o:

• odwiedzaniu placów zabaw, aby dziecko mogło korzystać ze zjeżdżalni, huśtać się, bawić

  w piaskownicy, pozwól mu biegać, chodzić po krawężnikach, po kałużach

• uprawianiu przez dziecko sportów np. jazda na rowerze, hulajnodze, deskorolce, pływanie, gra w piłkę, ściganie się, skakanie na skakance itp.

• ograniczaniu zajęć statycznych (przesiadywanie przed komputerem lub telewizorem)

• właściwym odżywianiu się dzieci

Jeśli dziecko ma problemy z zakresu integracji sensorycznej, jest niezborne ruchowo, potyka się o własne nogi, jest nadpobudliwe, ciągle poszukujące nowych wrażeń, bądź jego zachowanie niepokoi rodziców, mogą oni skorzystać z profesjonalnej pomocy udzielanej przez terapeutę integracji sensorycznej w naszej poradni.

terapeuta integracji sensorycznej Anna Sobocińska